Osmanlı Emniyet Fişi ve Mustafa Kemal
Osmanlı emniyet fişinde Mustafa Kemal'in ismi karşısında “Cumhuriyetçidir” yazıyordu. Bu fiş, Bandırma Vapuru öncesinde Sarayın kararını en zorlayan fiş oldu. Sadrazam Damat Ferit Paşa fişi sürekli göstererek, Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışına muhalif oldu. Fiş gerçeği yazıyordu: Mustafa Kemal ve kuşağı, Osmanlı'nın çöküşüne çare arayan ve bu amaçla sürekli okuyan-tartışandı.
Atatürk ve Cumhuriyetçi Düşünce
Atatürk’ün yaşamı boyunca derinden etkileyen en önemli düşün insanlarından biri, cumhuriyet ve cumhuriyetçi düşünce denildiğinde akla ilk gelen düşünürlerden J. J. Rousseau oldu. Atatürk’ün cumhuriyeti ideal sistem olarak görmesinin izlerini, Bandırma Vapurundan indikten sonra yaptığı konuşmalardan anlaşılıyor. Amasya genelgesini anımsayınız: -“Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.” Erzurum kongresini anımsayınız: - “Arkadaşlar tek tedbir; hakimiyeti milliyeye dayanan bilakayıt ve şart müstakil bir Türk devleti teşkil etmek ve hedefe, behemehal vasıl olmaktır.”
Cumhuriyetin İlanı
Cumhuriyet ilanından bir ay önce Atatürk kamuoyunu hazırlamak için “Cumhuriyet” demeden Cumhuriyet ilkelerini basına anlatmaya başladı. Rauf Orbay, Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy gibi kimi arkadaşları ve İstanbul’daki bazı basın organları hemen hoşnutsuzluklarını ifade etmeye başladı. Devrimci önder Atatürk geri adım atmadı; istifaları önemsemedi, hükümdarlık rejimini sonlandırıp egemenliği millete verdi…
